Nasze produkty

Czołg średni T-34 – maszyna która wygrała II Wojnę Światową ?

Utarło się stwierdzenie że pojazdem który wygrał II wojne światową jest Jeep Willys. Podobnie mówi się o radzieckim T-34 jako maszynie która tego dokonała w kategorii czołgów.

Projekt czołgu o masie ponad 26 ton powstał w roku 1937 w Charkowskiej Fabryce Parowozów pod okiem inżyniera Michaiła Koszkina, choć prace nad prototypem trwały już od kilku lat. Zakończenie prac nad czołgiem przypadło na początek roku 1940. Demonstracją niezawodności maszyny miał być przejazd
2000 kilometrów z Charkowa do Moskwy. Powoził sam twórca, co zakończyło się dla niego fatalnie.
Niskie temperatury i długa trasa doprowadziły do zapalania płuc u Koszkina i w konsekwencji jego śmierć.

T-34 był jednostką przełomową, by nie rzec rewolucyjną w armii radzieckiej i nie tylko w niej.
Po pierwsze wpisywał się w nowy obraz wojny narzucony przez Niemcy. Blitzkrieg, niespotykana
wcześniej szybkość działań, samodzielne operowanie zagonów pancernych zmusiły wszystkie inne armie
do zweryfikowania spojrzenia na obraz współczesnej wojny oraz używanego sprzętu. Czołgi przestały li
tylko towarzyszyć działaniom piechoty. Stały się samodzielnym uczestnikiem pola walki.
Tak więc T-34 wyposażono w dieslowski, a więc mniej palny, mocny silnik o mocy 500 koni
mechanicznych, który pozwałał rozpędzić pojazd do 50 km/h, choć mówi się o nieoficjalnym rekordzie
80 km/h.

Jednak nie szybkość czołgu decydowała o jego przewadze na polu bitewnym. Najjaśniejszym punktem T-
34 był pancerz. I nawet nie jego grubość (od 20 do 70mm) a innowacyjna budowa. Płyty pancerza zostały

pochylone pod kątem, co zwiększyło odporność czołgu na przebicie pociskiem. Taka budowa pancerza
powodowała jednak, że wewnątrz załoga miała problem z ciasnotą. Przewagę nad niemieckimi
maszynami, przynajmniej w pierwszym roku wojny niemiecko-radzieckiej dawało działo kalibru 76,2
mm. W tym czasie żadna niemiecka maszyna nie dysponowała taką siłą ognia. Dobre właścowości jezdne
w trudnym terenie zapewniał prześwit 0,40m a szerokie gąsienice sprzyjały mobilności.
Czołg miał równocześnie wiele wad. Zwłaszcza w pierwszych modelach a także w początkowym okresie
wojny z III Rzeszą. Dotyczyło to słabej jakości składania maszyn, ale też istotnych jej elementów – od
awaryjnych silników (czas bezawaryjnej eksploatacji to tylko 100 godzin), przez mało trwałe sprzęgłą po
wyłamujące się zęby skrzyń biegów. Z czasem te problemy udało się wyeliminować. Niektóre jednak
pozostały z tym modelem do końca produkcji. Najpoważniejsza to fatalna wentylacja w trakcie walk –
gazy prochowe utrudniały normalne funkcjonowanie załogi. Inną cechą wpływającą na jakość życia w
czołgu to brak ogrzewania w przedziale załogi. Ze wspomnień radzieckich czołgistów wyłania się obraz
ciasnej i zimnej przestrzeni zasnutej dymem prochowym od nadmiaru którego załoga traciła często
przytomność.
Załogę stanowiły 4 osoby (dowódca-celowniczy, mechanik-kierowca, ładowniczy i radiooperator, przy
czym radiooperator był również strzelcem karabinu maszynowego)
W 1944 wprowadzono nowy model czołgu o nazwie T-34/85. Drugi człon nazwy odwołuje się do kalibru
nowo zastosowanego działa. Ponadto zwiększono liczbę załogi do 5 osób.
Na stosunkowo niską skuteczność czołgów w walce w pierwszych latach wojny wpływał brak radiostacji
na wyposażeniu załóg. Istniały 2 kategorie czołgów – liniowe i radiowe. Te pierwsze pozbawione były
radia. Stosunek liczebności pierwszych do drugich ocenia się na trzy do jednego.
Jednak nie parametry i właściwości jezdne, jakość wykonania, siła ognia czy genialność konstrukcji
wpływa na opinię o tym że T-34 jest zwycięzcą II wojny światowej. Powstawało ich dużo więcej niż
czołgi niemieckie były w stanie unieszkodliwić. Przykładowo – na wyprodukowanie T-34 potrzeba było
ok 4 tysięcy roboczogodzin, natomiast na wytworzenie Tygrysa aż 300 tysięcy roboczogodzin.
Nic zatem dziwnego że łącznie w czasie wojny wyprodukowano ponad 80 tysięcy egzemparzy. Dla
porównania niemieckich Panter powstało 5 tysięcy, Tygrysów niecałe 2 tysiące a PzKpfw IV – 8 i pół
tysiąca.
Tak czy inaczej T-34 może wojny sam nie wygrał ale przyczynił się poprzez swoją masowość do jej
rostrzygnięć, zwłaszcza w decydujących bitwach pancernych jak ta na Łuku Kurskim w 1943 roku.
Czołg Średni T-34

Państwo: ZSRR
Lata produkcji: 1940–1958
Dane Techniczne
Silnik: Diesel o mocy 500 KM
Długość: 6,68m
Szerokość: 3m
Wysokość: 2,45m
Prześwit: 0,40m
Masa: 26,5 tony
Prędkość: 55 km/h
Pancerz: 20-70mm
Działo kal. 76,2mm/85mm
Załoga: 4/5 osób